W drugiej połowie XVIII w . rozpoczął się proces kolonizacji ewangelickiej na terenach Kujaw, a w rejonie Chodcza pierwsi osadnicy pojawili się w miejscowości Przysypka w 1776 r. W roku 1779 starosta przedecki Jan Zygmunt Kretkowski jednocześnie właściciel Chodcza utworzył pierwszą kolonię

w miejscowości Psary. Pierwszym wójtem został Benedikt Eschner. Od tego czasu nastąpiła dalsza wzmożona kolonizacja ziem przejętych na rzecz państwa przez króla pruskiego. Nowi osadnicy oprócz ziemi otrzymywali pomoc  w budowie domów mieszkalnych i gospodarczych. Oprócz tego zapewnione mieli również zwolnienia  z podatków i służby wojskowej. Wraz z rosnącą liczbą mieszkańców wyznania protestanckiego wystąpiła potrzeba powołania parafii i budowy świątyni. Pierwotnie siedzibą parafii ewangelickiej miało być miasto powiatowe Kowal. Jednak z różnych względów, ale przede wszystkim to, że miasto Chodecz było położone centralnie w stosunku do terenów wyznaczonej przyszłej parafii , na początku XIX w. podjęto decyzję  o budowie kościoła w Chodczu. Dla niewielkiego , prywatnego miasteczka była to decyzja nobilitująca , mająca wpływ na dalszy rozwój miejscowości. W 1809 r. właściciel Chodcza Jan Zygmunt Kretkowski zobowiązał się przekazać grunty i środki na budowę kościoła i domu parafialnego. Po jego śmierci zobowiązanie potwierdziła jego córka Józefina wraz

z mężem Ignacym Lipskim. Na budowę kościoła przeznaczono 3600 złotych, oraz grunty położone na północ od starego centrum miasta przy trakcie do Włocławka. Z opisu kościoła z 1 maja 1816 r. wynika ,że jest to budynek murowany, mogący pomieścić 500-600 osób, tynkowany wapnem ,z wieżą, kryty dachówką. Wewnątrz znajdował się marmurowy ołtarz z filarami obok którego znajdowała się zachrystia . Ściany boczne zabudowane były emporami (rodzaj balkonu wzdłuż naw bocznych ) ,na których mogło się pomieścić około 200 osób. W tym czasie brakowało jeszcze wszelkich ozdób, które to zobowiązał się uzupełnić kolator kościoła Ignacy Lipski. Dom pastora znajdował się obok kościoła, był to budynek murowany, otynkowany, dwuspadowym dachem kryty dachów. Składał się z czterech pokoi i kuchni. Na działce oprócz kościoła i domu pastora znajdował się również budynek, który spełniał rolę szkoły i przytułku , a całość była obsadzona drzewami owocowymi i ozdobnymi. Teren ten był ogrodzony siatką, a z frontu płotem murowanym z elementami metalowymi kutymi. Inicjatywa budowy kościoła wyszła od Karla Andreasa Freymarka, który był pastorem w Chodczu w latach 1809-1812. Budowę rozpoczął jednak jego następca Heinrich Vokeradt. Następcą , a jednocześnie pierwszym oficjalnym pastorem parafii chodeckiej powołanym na to stanowisko został przebywający w niej od 1816 r. ks. Georg Heinrich Ortmann. Przebywał on w parafii do 1849 roku.

Z pewnością pośpiech w budowie spowodował , że już w 1828 roku wystąpiła potrzeba rozebrania i przebudowy wieży kościelnej. Również w tym czasie dokonano zmian konstrukcji dachu wymieniając pokrycie na blachę cynową. Równolegle z utworzeniem parafii i budową kościoła przystąpiono do utworzenia ewangelickiej szkoły powszechnej . Była to szkoła stojące na wyższym poziome niż istniejąca już szkoła katolicka, wyposażona w bibliotekę i różne pomoce naukowe. Na naszym terenie oprócz szkoły ewangelickiej w Chodczu znajdowały się również szkoły w : Łaniętach, Bagnie , Józefkach, Psarach i Gawinie. Następnym etapem formowania parafii było wyznaczenie cmentarzy. W parafii Chodecz , ze względu na duże skupisko protestantów wyznaczono kilka cmentarzy , które zachowały się w różnym stanie do dnia dzisiejszego. Oprócz największego cmentarza w Chodczu, istniały również mniejsze w miejscowościach :Psary , Gawin, Augustopol, Józefki i Łanięta. Okres wzmożonego osadnictwa niemieckiego na terenie obecnej gminy Chodecz wiązał się z intensywnym rozwojem samego miasta, jak również okalających wsi. W tym czasie to w Chodczu nastąpiło wyznaczenie nowego centrum miasta i nowych ulic. Wybudowano wiele nowych budynków, małych warsztatów rzemieślniczych i obiektów handlowych. Intensywnie rozwijał się handel i drobna wytwórczość, ale również podjęto próbę uprzemysłowienia tych terenów sprowadzając sukienników, tkaczy i barwiarzy. Liczebność parafii ewangelickiej zmieniała się w zależności od sytuacji politycznej i wynosiła od kilkuset do kliku tysięcy. Były również takie okresy, gdzie liczebność parafii przewyższała inne parafie wyznaniowe. Dopiero koniec drugiej wojny światowej spowodował, że większość ludności niemieckiej opuściła tereny Chodcza. Kościół przestał pełnić role obiektu kultu , z czasem przekazany władzom gminy pełnił rolę magazynu, aż w końcu w latach siedemdziesiątych dwudziestego wieku podjęto decyzję o przebudowie tego pięknego obiektu na dom kultury. Tych planów nie zrealizowano i w latach osiemdziesiątych zburzono pozostałości.

O półtorawiecznej obecności ewangelików na terenie Chodcza świadczą już tylko części zachowanych cmentarzy i pamięć ludzka. Pamiętać należy, że członkowie parafii ewangelickiej wnieśli ogromny wkład w rozwój naszej miejscowości , nie tylko na podłożu gospodarczym i urbanistycznym, ale również na podłożu intelektualnym i kulturowym.

• Kościół Kościół
• Kościół Kościół
• Kościół Kościół
• Chodecz Chodecz
• Ślub Ślub
• Kościół Kościół
• W.Anders W.Anders
• W.Anders W.Anders
• Cetty Cetty
• Cetty Cetty
• Chodecz Chodecz
• Chodecz Chodecz
• Psary Psary
• Psary Psary
• Gawin Gawin
• Gawin Gawin
•